Nuh peyğəmbərin vətəninə səyahət

Ətraflı

Nəşr edilib 17.10.2022 18:13

Baxış sayı: 707

12 oktyabr 2022-ci il tarixdə Slovakiya Respublikasında nəşr olunan “ONA” turizm jurnalında “Nuh peyğəmbərin vətəninə səyahət” başlıqlı məqalə nəşr edilmişdir. Məqalə Slovakiya vətəndaşı İvo Mulec tərəfindən yazılmışdır. İvo Mulec Slovakiyada fəaliyyət göstərən “Van Gogh” turizm şirkətinin rəhbəridir. Həmin məqaləni təqdim edirik.

Uzun müddətdir ki, heç bir yeni kəşfedilmiş torpaq məni Naxçıvan qədər ovsunlamamışdı. Və mən bunu hava limanından çıxdığım ilk andan etibarən hiss etdim. Naxçıvan Muxtar Respublikası 1924-cü ildə Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının tərkibində yaradılmışdır. Ərazisi 5363 km²-dir və burada 400.000-dən çox sakin yaşayır. Şimaldan Ermənistan, cənubdan İran, qərbdən isə Türkiyə ilə kiçik sərhədi olan, dənizin ortasında ada kimi eksklava bənzəyən xüsusi statusa malik muxtar respublikadır. Siz Naxçıvana Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərindən təyyarə ilə, quru yolu ilə isə İran vasitəsilə səfər edə bilərsiniz. Paytaxtı Naxçıvan şəhəridir və Araz çayının sol sahilində yerləşir. Araz çayı Fərat və Dəclə çaylarından heç də az əfsanəvi deyil. Şəhərin istənilən binasından bu sərhəd çayının o tayındakı İran dağlarına gözəl mənzərə açılır.

Naxçıvan qədim şəhərdir, onun tarixi əsrlərlə deyil, minilliklərlə ölçülür. Burada təbiət həmişə sərt, lakin öz sakinləri kimi gözəl olub. Daha çox isti yay aylarında quruyan çoxlu çayları var. Məhz buna görə də yerli əhali su hövzələri və su anbarları tikmək sənətini erkən mənimsəmiş və uzun, quraq aylarda sağ qalmağı bacarmışlar. Naxçıvan əsasən dağlıqdır; ən hündür zirvəsi olan Qapıcıq dağı 3905 metr hündürlüyü ilə Cənubi Qafqazın ən hündür zirvəsidir. Bu dağlarda çoxlu faydalı qazıntı ehtiyatları var, Naxçıvan hələ qədim zamanlardan mis, qurğuşun və qızılı ilə şöhrət qazanıb. Mədənlərin ən qədimi, bəlkə də dünyada, şübhəsiz ki, bu gün də fəaliyyət göstərən və Duzdağ dağının ətəyində yerləşən, duz mədənidir. Arxeoloqlar duz mədəninin 8000 il əvvəl qazılmağa başlandığını və duzun min illər boyu qonşu ölkələrlə və İpək Yolunun bütün istiqamətlərində ticarət edilən bir vasitə olduğunu iddia edirlər. Bu gün şaxtanın tərk edilmiş yeraltı dəhlizlərində ağciyər xəstəlikləri üçün sanatoriya yerləşir.

Naxçıvanın tarixi rəngarəng, qədim və zəngindir. Nuhun gəmisinin dünya tufanından sonra Haçadağın zirvəsinə toxunmasından bəhs edən əfsanə ilə başlayır. Paytaxtdan əzəmətli görünən dağda bu gün də Nuhun gəmisinin toxunması nəticəsində yarandığı söylənən gözlə görünən yəhər və ya çuxur var. Əfsanədə daha sonra deyilir ki, Nuh peyğəmbər Naxçıvanda vəfat etmiş və bu yerdə onun üçün gözəl məqbərə tikilmişdir. Qədim Şumer mifləri də bu əfsanəni təsdiqləyir. IV minillikdən başlayaraq Naxçıvanın qədimliyi tarixi faktlarla təsdiqlənir. Gəmiqaya dağındakı petroqliflər bu dövrə aiddir, burada ov, heyvandarlıq səhnələri, dini ayin və sirli yazılar təsvir edilmişdir. Eramızdan əvvəl 2000-ci illərdə qüdrətli istehkamlar tikilməyə başladı və Naxçıvan Cənubi Qafqazı Yaxın və Orta Şərqlə birləşdirən ticarət yollarının mühüm dayanacağına çevrildi. Ən parlaq dövr min ilə yaxın davam edən Atropatena adlı müstəqil dövlətin dövrü idi. Müdrik hökmdarlar fars, makedon və roma hücumlarına baxmayaraq, müstəqilliklərini qoruyub saxlaya bildilər. Bu gün onun zəngin tarixi 1200-dən çox arxeoloji, tarixi və təbiət abidəsini özündə əks etdirir və onların əksəriyyəti dövlətin himayəsində gözəl şəkildə bərpa olunub.

Səyahət etməzdən öncə heç bir məlumatım olmayan ərazidə məni bu qədər ovsunlayan nədir? Gələndən dərhal sonra məni xoşbəxt bir sülh hissi bürüdü və qayıdana qədər məni izlədi. Niyə də olmasın: milyonluq paytaxt Bakıdan sonra 80 min əhalisi olan Naxçıvan şəhəri ruha əsl qidadır. Tıxac yoxdur və paytaxtda hər şey o qədər yaxındır ki, şəhəri gəzərək görmək olar. Gözəl şəkildə bərpa edilmiş sosialist binaları yeni obrazda parlayır. Heç bir yerdə stress və izdiham yoxdur, hər yerdə mehriban, tamamilə sakit insanlar görünür. Naxçıvanın heç bir yerində küçələrdə dilənçi görməzsiniz. Hər kəs qarşılığında heç nə gözləmədən öz köməyini təklif etməyə hazırdır. Çox qürurlu olduqları üçün yox, özlərinə aydın və tamamilə təbii görünən bir şeyə görə onlara təşəkkür etməyə ehtiyac olmadığına inandıqları üçün. İnsanların çox yüksək mənəvi standartları var və onlar üçün şərəf və öhdəliklər sadəcə mücərrəd anlayışlar deyil. Sözləri uğrunda ölməyə hazırdırlar. Söz yox ki, oğurluq və cinayət çox nadir hallarda baş verir. Onların qocalara olan gözəl münasibəti təqdirəlayiqdir. Ona görə də Naxçıvanda çoxlu sayda qocalar evi yoxdur. Ata və ya ananı qocalar evinə göndərən hər kəs dərhal cəmiyyət tərəfindən qınağa məruz qalır, insanlar onlara yuxarıdan aşağı baxır. Yaşlılara, valideynlərə və ya qəriblərə olan bu hörmətin kökü keçmişdə, qocaların mübahisələrdə arbitr olduqları və onların hökmü qəti və qüsursuz olduğu vaxtlara gedib çıxır. Bu gün də heç kim ağsaqqallara hörmətsizlik etməyə və onların göstərişlərinə qarşı çıxmağa cürət etmir.

Məni tamamilə heyran edən növbəti məqam təmiz təbiət idi. Dağlar hər yerdədir. Çılpaq, rəngarəng, dağlıq ərazilərdə meşələrlə örtülür. Ərazi yay trekinqləri üçün idealdır. Ən gözəl dağ göllərindən biri olan Batabat dəniz səviyyəsindən 2500 metr yüksəklikdə yerləşir. Gölün ətrafında çoxlu yollar və daşınan arı pətəkləri var. Naxçıvan balı da xüsusi ilə dadlıdır.

Naxçıvan şəhərinin heç bir yerində və ya şəhərdən kənarda bir dənə də olsun zibil görmürsən. Hər yeri, hətta ən ucqar dağ kəndlərini belə birləşdirən yaxşı yollar məni təəccübləndirdi. Paytaxtdan kənarda yaşayan sakinlər baxımlı meyvə bağları və bağlarla əhatə olunmuş təvazökar evlərdə yaşayırlar. Hər kəsin dərhal diqqət yetirdiyi şey yerin üstündən çəkilmiş qaz borularıdır. Etiraf edim ki, əvvəlcə məni narahat edirdi, amma sonradan mənə yerli memarlığın əvəzolunmaz hissəsi kimi göründü. Regionda hər evə qaz xətti çəkilib.

Sonra abidələr var: məqbərələr, qəbir daşları, məscidlər. İslam bura 7-ci əsrdə cənubdan gəlib, lakin bu torpaq həmişə dini cəhətdən tolerant və dünyəvi olub. Bu gün də naxçıvanlıların İslam dininə xoş münasibəti var və dini ayinləri icra etməsi hər bir fərdin tamamilə şəxsi işidir. Gözəl bərpa olunmuş tarixi abidələr arasında XII əsrdə tikilmiş və bu yaxınlarda yenidən bərpa edilmiş Əlincə qalası diqqəti cəlb edir. Qonşu dağlara və ətraf ərazilərə gözəl mənzərəsi olan bir təpənin üstündə yerləşir. Qalaya aparan 1500 pilləkən var ki, bu da bir az fiziki hazırlıq tələb edir. Yolda dəfələrlə dayandım: ətrafda hər yeri bürüyən gözəl mənzərələrə, dincliyə, sükuta tab gətirə bilmədim. Səssizliyi hərdən üstümdə əks-səda verən yırtıcı quşların fəryadları pozurdu. Getdikcə mənə elə gəldi ki, bu, sadəcə, dağa qalxmaq deyil, səmaya qalxmaqdır. Bütün səylər zirvədə gözəl nəticə verdi. Yuxarıdan mənzərə həqiqətən tanrılar üçündür və beynimdən bircə fikir keçdi: “Əgər yer üzündə cənnət varsa, o, buradır”. “Qafqazın Maçu Piçusu” ləqəbi də qalanı əbəs yerə tutmayıb. Qala məni illər əvvəl Peru Maçu Piçusu kimi ovsunladı. Onların arasında yalnız bir əsas fərq var. Burada üçümüz zirvəyə qalxdıq: yerli bələdçi, zirvəyə çıxan hər kəsi müşayiət edən övladlığa götürülmüş it və mən. Heç bir yerdə turist yoxdur. Qala demək olar ki, mənim üçün orada idi. Və bu dünyanın heç bir yerində görünməyən nadir hallarda sahib olduğumuz bir imtiyazdır. Nə yaxşı ki, dünyada hələ də belə yerlər var. Naxçıvanda turizm həqiqətən də hələ başlanğıc mərhələsindədir və bu, turist kütləsi tərəfindən kəşf edilənə qədər üstünlük kimi qəbul edilməlidir.

Mənbə: https://www.delo.si/tisk/viewer?source=ona&y=2022&md=1011#pagemode=thumbs

• < Geri
• İrəli >